سوربیتول یک الکل پلی هیدریک می باشد و در طبیعت بطور گسترده ای توزیع شده است. غنی ترین منبع سوربیتول دانه های سماق کوهی است .
سوربیتول در شکل تجاری به فرم کریستال و شربت می باشد که فرم کریستالی آن برای ساختن شکلات ها استفاده می شود.
سوربیتول یک الکل جاذب رطوبت است و درجه شیرینی آن تقریباً نصف درجه شیرینی ساکارز می باشد. این ماده به عنوان یک شیرین کننده برای غذاهای افرادی که به دیابت مبتلا هستند و غذاهای کنسرو شده و همچنین بعنوام یک نرم کننده و ماده ای که رطوبت را به خود جذب می کند در کنسور استفاده می شود.
سوربیتول به وسیله احیاء الکتروشیمیایی تهیه شده، اما توده سوربیتول بوسیله هیدروژناسیون کاتالیتیکی گلوکز ساخته می شود.
سوربیتول در بدن مصرف شده به صورت نود و هشت درصد در غذا هضم شده و بیست و یک درصد باقی مانده دفع می گردد. این ماده سمی نمی باشد و در غذاهای افراد دیابتی ماده متشکل شده گلیکوژن و بنابراین گلوکز است.
سوربیتول در محصولات دارویی و آرایشی و بهداشتی نیز مانند درست کردن خمیر دندان استفاده می شود.
سوربیتول را نیز ممکن است بجای گلیسیرین در فرآورده های بیولوژیک جهت محافظت آنها بکار برد. سوربیتول به آسانی و بدون تجزیه شدن در شربت ها ، الکل و الکل های چند هیدرکسیله حل می شود و به سهولت ساکارز تخمیر نمیگردد و معمولا از آن به جای ساکارز همراه با ساخارین و سیکلاماتها در نوشابه های عاری از قند برای جلوگیری از چاقی و با آنتی هیستامینها ، باربیتوریکها و آلکالوئید ها برای بهتر کردن طعم آنها بکار می برند.
در مقایسه با گلوکز ، سوربیتول به آهستگی توسط نفوذ از روده جذب می شود و سوربیتول در کبد به سرعت متابولیزه می شود.
سوربیتول یک ماده ضد پوسیدگی یا ضد کرم خوردگی می باشد.
خصوصیات ظاهری
سفید پودر جاذب رطوبت، به صورت گرانولی یا تکه های کوچک ، دارای مزه شیرین ، فرم معمولی آن در ۹۶ درجه سانتی گراد ذوب می شود. میزان شیرینی سوربیتول ۵۰ تا ۶۰ درجه است و نسبت به میزان شیرینی ساکارز (۱۰۰درجه ) کمتر می باشد.
شربت سوربیتول کریستالیزه نمی شود و در غلظت ۷۰% ماده خشک و در دمای ویسکوزیته آن mpa.s180 است و به صورت شربتهای فاقد کریستال ، ویسکوزیته حداکثر mpa.s220 را داراست . در شکل شودری ، سوربیتول دارای فعالیت آبی نسبتاً کمی است . سوربیتول در برابر حرارت مقاومت بسیار خوبی دارد. بواسطه ماهیت این ماده و فقدان حضور واقعی قندهای احیاء کننده شربت سوربیتول را می توان به صورت ماده خشک شده غلیظی بدون تغییر رنگ تغلیظ کرد. شربتهای پلی اول تمایل کمتری به گرفتن یا از دست دادن آب در مقایسه با جاذب الرطوبه های دیگر از جمله گلیسرول دارند . در نتیجه به طور کندتری به رطوبت نسب تعادلی (ERH) می رسند .
این ماده به عنوان ملین و نرم کننده استفاده می شود. مقدار حلالیت D-sorbitol در محلول آبی (gr 100 ) کمتر از gr 64 نمی باشد مشخصات محلول سوربیتول عبارت است از :
زلال ، کمرنگ مایع شربتی دارای مزه شیرین بوده و بو و طعم خاصی ندارد ، وزن مخصوص آن کمتر از ۲۸۵/۱ می باشد در دمای C 20ْ ضریب شکست آن مساوی ۴۵۵/۱ تا ۴۶۵/۱ است. قندهای الکلی در محلولهای اسیدی یا قلیایی ، بسیار پایدار می باشند.
خواص شیمیایی
سوربیتول در حال حاضر در مقیاس صنعتی توسط هیدروژناسیون دکستروز تولید می شود.
تولید صنعتی سوربیتول براساس هیدروژناسیون گلوکز در فشارkpa 4040 تا kpa 5040 و در دمای C 140ْ تا C 150ْ در خصوص کاتالیزو نیکل بوده و سپس مراحل تصفیه شامل کروماتوگرافی تبادل کننده یونی را طی می کند . سوربیتول همچنین می تواند توسط میکروار گانیسم ها تولید شود.
سوربیتول پودر شده بخاطر ایجاد حرارت منفی در محلول به مقدار -۱۱۰ Kj/gr سرما ایجاد می کند . یک گرم سوربیتول حدوداً در ۰/۴۵ml آب حل شده و در الکل ، متانل و اسید استیک تقریباً حل می شد D-sorbitol به طور عمده از فروکتوز توسط سلولهای Zymomonas mobilis نفوذ پذیر شده تهیه شده و سپس توسط سلولهای گلوکونو باکترساب اکسیدان به L-sorbose برگردانده می شود .